Τα αυτοκρατορικά Χρυσόβουλα
Εικόνα: χρυσόβουλο του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου

Τα χρυσόβουλα ήταν επίσημα αυτοκρατορικά έγγραφα. Τα χρυσόβουλα έφεραν τη σφραγίδα του αυτοκράτορα, εν προκειμένω χρυσή σφραγίδα (βούλα), εξ ου και η ονομασία τους. Η αυτοκρατορική γραμματεία ετοίμαζε τα χρυσόβουλα σε εξαιρετικής ποιότητας περγαμηνή (επεξεργασμένο δέρμα). Ο αυτοκράτορας υπέγραφε το χρυσόβουλο με κόκκινο μελάνι και με τον πλήρη τίτλο του: «Πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων».
Ένα από τα πιο γνωστά χρυσόβουλα είναι ο Τράγος, χρυσόβουλο του Ιωάννη Τσιμισκή για το Άγιον Όρος, που έχει αποκτήσει την ονομασία αυτή επειδή είναι γραμμένο σε δέρμα τράγου.
Με χρυσόβουλο ο αυτοκράτορας συνήθως παραχωρούσε προνόμια: έκανε δωρεές σε μοναστήρια ή τους παραχωρούσε φορολογικές απαλλαγές ή πλήρη φορολογική ατέλεια. Οι μοναχοί ζητούσαν συχνά επιβεβαίωση των χρυσόβουλων από τους επόμενους αυτοκράτορες, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη συνέχεια των δικαιωμάτων τους. Φυσικά και υπήρξαν πλαστά χρυσόβουλα, όπως υπήρξαν και υπάρχουν σε όλες τις εποχές και πλαστά έγγραφα.
Το χρυσόβουλο θέτει κανόνες Δικαίου, όπως οι αυτοκρατορικοί νόμοι, αλλά έχει και νομικές συνέπειες, συνεπώς δημιουργεί δικαιώματα και υποχρεώσεις. Υπήρξαν περιπτώσεις όπου το ελληνικό κράτος, μετά τη σύστασή του το 1830, με βάση τα χρυσόβουλα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων επικύρωσε νομοθετικά την κυριότητα μονών επί διαφόρων μοναστηριακών εκτάσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα χρυσόβουλου με το οποίο παραχωρείται γη, και μάλιστα ολόκληρο νησί, αυτό της Πάτμου, είναι το χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ του Κομνηνού το 1088 μ.Χ. προς τον τότε μοναχό και στη συνέχεια όσιο Χριστόδουλο, ιδρυτή της Μονής της Πάτμου.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Τείχος Υπάτης