ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΓΑΘΩΝΟΣ

Η ανδρική Ιερά Μονή του Οσίου Αγάθωνα κοντά στην Υπάτη Φθιώτιδας

Μέσα σε ένα πανέμορφο περιβάλλον, στο χωριό Λυχνό, επτά χλμ. δυτικά της Υπάτης Φθιώτιδος, βρίσκεται η ανδρώα κοινοβιακή Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Οσίου Αγάθωνος (ή απλά μονή Αγάθωνος), σημαντικό προσκύνημα στις μέρες μας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 550 μέτρων, στην πλαγιά του όρους Οίτη. Κτισμένη τον 14ο-15ο αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής τεχνοτροπίας.

Η προφορική παράδοση αναφέρει πως το παλιό μοναστήρι, στο οποίο ασκήτευε ο Όσιος Αγάθωνας και βρισκόταν στα όρια των γειτονικών χωριών Λυχνού και Καστανιάς, έπαθε καθίζηση και η εικόνα της Παναγίας εξαφανίστηκε, για να βρεθεί σε φωτόλουστη σπηλιά και εκεί, κοντά στη σημερινή του θέση, να κτίσει ο Όσιος το μοναστήρι τον 14ο με 15ο αιώνα. Η εφέστιος εικόνα της Παναγίας του Αγάθωνα (του τύπου της Οδηγήτριας, καλυμμένη με καλλιτεχνικό ασημένιο επικάλυμμα) είναι θαυματουργή.

Ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι των γύρω χωριών και κυρίως αυτοί του διπλανού Λυχνού μιλούν για την ύπαρξη «στα παλιά χρόνια» μοναστηριού στο νοτιοδυτικό μέρος του χωριού σε κοντινή θέση, που καλείται «Παλιομονάστηρο». Στο μοναστήρι αυτό, πάντοτε σύμφωνα με την παράδοση, ασκήτευε ο όσιος μοναχός Αγάθωνας.

Η μονή, μετά το θάνατο του Οσίου Αγάθωνα, ονομάστηκε από τους μοναχούς, μονή του Αγάθωνα. Ακολουθώντας τις καταστροφές από τους κατά καιρούς επιδρομείς στην περιοχή της Υπάτης, η Ιερά Μονή Αγάθωνος υπέστη και αυτή καταστροφές, με κυριότερη το 1822 από τον Δράμαλη, που πυρπόλησε το Καθολικό της.

Πρώτος ιστορικός ερευνητής της Ιεράς Μονής Αγάθωνος ήταν ο Γ. Λαμπάκης, ο οποίος τοποθετεί το Καθολικό στον 15ο ή 16ο αιώνα. Στο μεγαλόπρεπο Καθολικό αθωνικού τύπου (σταυροειδής τρούλος, σύνθετος τετρακιόνιος με ενσωματωμένα τέσσερα παρεκκλήσια) σήμερα διασώζονται ελάχιστες τοιχογραφίες, λόγω της φθοράς του χρόνου και της καταστροφικής μανίας του Δράμαλη.

Διασώζονται επίσης στη μονή πολλά πολύτιμα κειμήλια και τίμια λείψανα, που βρίσκονται στο μουσείο της μονής.

Η προσφορά της μονής στους χρόνους της Επανάστασης του 1821 είναι πολύ μεγάλη. Για την επιτυχία του αγώνα διέθεσε και τους ιδίους τους μοναχούς της, οι οποίοι συστρατεύτηκαν με τους αγωνιστές του οπλαρχηγού Μήτσου Κοντογιάννη. Στη μονή γίνονταν τακτικές συγκεντρώσεις αγωνιστών της Επανάστασης.

Επί δεκαετίες ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγάθωνος διατέλεσε ο αρχιμανδρίτης Γερμανός Δημάκος, ο θρυλικός αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ο "παπα-Ανυπόμονος", ο στενός συνεργάτης του Άρη Βελουχιώτη. Ο αείμνηστος Καθηγούμενος Γερμανός ήταν ο στρατιωτικός ιερέας του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛ.Α.Σ., θέση από την οποία έδινε κουράγιο στους συντρόφους του και πολεμούσε τους Γερμανούς. Μετά την απελευθέρωση της χώρας, ο Γερμανός Δημάκος εγκαταστάθηκε στην Ιερά Μονή Αγάθωνος. Το έργο του εκεί ήταν μεγάλο. Εκατοντάδες πιστοί από όλη τη χώρα έσπευδαν στη μονή για να μιλήσουν με τον "παπα-Ανυπόμονο" της Αντίστασης. Το 2000 η Εκκλησία της Ελλάδος τον βράβευσε, με πρόταση του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, για την αντιστασιακή δράση του. Πλήρης ημερών κοιμήθηκε την Τετάρτη 9 Ιουνίου 2004.

Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγάθωνος είναι ο αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Ζαχαράκης, ο οποίος μετέφερε τις εμπειρίες του από τη ζωή και τις εξομολογήσεις, που πραγματοποιούσε στη μονή Αγάθωνος και σε όλη τη Φθιώτιδα ο μακαριστός πνευματικός της μονής πατήρ Βησσαρίων (+ 22 Ιανουαρίου 1991). Το άφθαρτο λείψανό του γέροντα Βησσαρίωνα του Αγαθωνίτη, όπως βρέθηκε κατά την εκταφή του δεκαπέντε χρόνια μετά την κοίμησή του, αποτελεί σημείο του οσιακού βίου του π. Βησσαρίωνα.

Ο προσκυνητής-επισκέπτης της μονής έχει επίσης τη δυνατότητα να θαυμάσει τον μοναδικό βιότοπο με τα παγώνια, τους φασιανούς, τα ελάφια, τις πέρδικες, τις πάπιες και διάφορα αλλά είδη πτηνών, σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που αποτελεί και το Εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος.

Αρκετό ενδιαφέρον έχει και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα κυριότερα είδη της πανίδας και της χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού της Οίτης.

Κατά καιρούς στη μονή λειτούργησαν διάφορες σχολές, ιερατική, γεωργική και δασική. Η προσφορά της μονής στην κοινωνία της Φθιώτιδας είναι σημαντική, ενώ παλιότερα η Ιερά Μονή Αγάθωνος είχε υπό τη σκέπη της δεκάδες άπορα παιδιά.

Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 6 και 15 Αυγούστου. Η μονή διαθέτει και ξενώνα.

Τηλ. μονής: (+30) 2231095218

Πηγές: Δήμος Λαμιέων lamia.gr, Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος imfth.gr